مسئله آب کشور به ویژه زاینده‌رود این روزها با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده است که اگر در سطح ملی به آن رسیدگی نشود فاجعه‌های بسیاری را به وجود خواهد آورد و زندگی میلیون‌ها ایرانی به خطر خواهد افتاد.
اصفهان، زاینده‌رود و تالاب گاوخونی 3 کلید واژه‌ای هستند که این روزها بحث بر روی آن‌ها بسیار است، اصفهان با خشکسالی شدید مواجه شده و سد زاینده‌رود خالی‌تر از آبی است که بتوان برای شرب و کشاورزی و حتی صنعت از آن استفاده کرد.
این روزها تالاب گاوخونی به حدی خشک است که شاید بتوان از این پس آن را کویر گاوخونی نام برد چرا که این تالاب زیبا همچون کویری در شرق استان اصفهان دل هر شهروند و گردشگری را به درد آورده که در آینده خشکی این تالاب سبب مشکلات و تهدیدهایی خواهد شد.
برای پیداکردن راهکار خروج از این وضعیت نا امید کننده به سراغ پروفسور پرویز کردوانی چهره نام آشنای محیط زیست کشور رفتیم تا وی با تجربه و مهارتی که بر این حوزه دارد توضیحاتی ارائه کند، اینکه چه شد وضعیت آب کشور به ویژه زاینده‌رود اصفهان به اینجا رسیده است.
سوال :وضعیت فعلی زاینده‌رود از چه زمانی نشأت می‌گیرد؟
کردوانی: ما تا سال 1327 مدیری برای آب نداشتیم یعنی هیچ سازمان و وزارت خانه‌ای برای آب نداشتیم، آن زمان چاه نبود هرکس هم می‌توانست آب از رود برداشت کند به شرط اینکه مزاحمتی برای بالادست و پایین دست نداشته باشد.
در سال 1327 بنگاه مستقل آبیاری درست شد، این شد که همین بنگاه در سال 1330 به کشاورزان اصفهان به خصوص کشاورزان شرق اصفهان (مثل هرند و هاشم‌آباد و ورزنه که به سمت باتلاق گوخونی است) اعلام کرد که پول بدهید تا برای شما حق‌آبه در نظر بگیریم چون آن زمان شغل مردم کشاورزی بود.
چون راه کشاورزان دور بود آن‌هایی که در غرب اصفهان بودند به دلیل مسافت طولانی آب به آن‌ها نمی‌رسید این شد که از آبی که به سمت باتلاق گاوخونی می‌رفت گاهی کشاورزان آب برداشت می‌کردند.
کشاورزان برای داشتن حق‌آبه 25 هزار تومان پرداخت کردند
سوال: بنگاه مستقل آبیاری برای دادن حق‌آبه به کشاورزان شرق اصفهان چه مبلغی دریافت کرد؟
کردوانی: این بنگاه به کشاورزان اعلام کرد مبلغ 25 هزار تومان پرداخت کنید یعنی هر حده‌ای آب می‌خواهد 25 هزار تومان پرداخت کند، آن زمان 25 هزار تومان پول هنگفتی بود به اندازه‌‌ای که آن زمان هر فرد با این پول می‌توانست 2 خانه 300 متری بخرد.
از این رو در قبال پرداخت 25 هزار تومان قرار شده بود که بنگاه مستقل آبیاری یک نهر به آن روستا بدهد، کشاورزان این مبلغ را پرداخت کردند در واقع این شد کشاورزان کشت خود را آغاز کردند و آبی که از زاینده‌رود می‌رفت (سد زاینده‌رود هنوز آن زمان نبود) مقدار موردنیاز آن توسط کشاورزان برداشت و آب مازاد هم به باتلاق گاوخونی می‌ریخت.
آن زمان صنعتی در اصفهان نبود تنها ذوب‌آهن بود، شهر هم کوچک بود. انقلاب که شد گفتند کشاورزی را در تمام ایران توسعه بدهیم که خودکفا شده و از لحاظ مواد غذایی به کشور آمریکا وابسته نباشیم اما بلافاصله پس از این ایده گفتند که کشورهای خارجی با صنعت توسعه پیدا کردند که بهتر است ما هم همین کار را بکنیم پس از توسعه صنعت، شهرها هم توسعه پیدا کردند و مدارس و بیمارستان‌ها و دانشگاه‌ها تأسیس شدند.
این شد که مصرف‌کنندگان آب صنعت، کشاورزی و شرب شدند که این کار سبب کم آمدن آب می‌شد. در این راستا شروع به ساختن سد زاینده‌رود کردند.
احداث سد و لوله کشی عامل عقب‌رفتگی شهرها شد
سوال: چرا باتلاق گاوخونی خشک شد؟
کردوانی: گفته بودند باید مصرف آب را اولویت قرار دهیم (مانند خانواده‌ای که وضعیت نامناسبی دارد و قصد دارد برای فرزندان اولویت قائل شود)، همین اولویت در مصرف آب کارها را خراب کرد از این رو طرفداران محیط زیست بر این معتقدند که سد زاینده‌رود سبب شد تا باتلاق گاوخونی خشک شود اما باید گفت این‌گونه نیست و نحوه مدیریت سد سبب شد که گاوخونی با این وضعیت مواجه شود.
در گذشته بنگاه مستقل آبیاری داشتیم سپس به وزارت آب و برق و در جمهوری اسلامی به وزارت نیرو تبدیل شد، وزارت آب و برق و نیرو شروع به مدیریت آب کردند که همه تاکنون مدیریت نادرستی داشتند و این شد که اکنون با این مشکلات مواجه شده‌ایم.
برخی گفتند در کشورهای پیشرفته 3 تکنولوژی وجود دارد که اگر استفاده کنیم تا زمان‌های طولانی از وجود آب بی‌نیاز خواهیم شد این 3 تکنولوژی شامل حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق موتوری در روستاها بود(زمان رژیم گذشته).
در گذشته قنات‌هایی وجود داشت که 30 سال طول می‌کشد تا یک مقنی به آب برسد ولی با حفر چاه به دلیل مکانیزه بودن 20 روز دیگر به آب می‌رسیدند در این راستا وزارت آب و برق و سپس نیرو چنان پروپاگاندایی پیش رفتند و مردم را تشویق کردند که تا میتوانید از این وسیله جدید استفاده کنید و سر کوچه‌ها هم تابلوهای شرکت‌های حفاری نصب شده بود.
دومین تکنولوژی، سد و کانال کشی بود در گذشته سدهای بسیاری داشتیم ولی آب سد فقط با شیب هدایت می‌شد و در آن زمان لوله‌کشی و پمپاژ نبود که از آن استفاده کنند ولی با تکنولوژی جدید اقدام به ساخت سد و لوله‌کشی و پمپاژ کردند تا عامل توسعه برای شهرهای دیگر باشد که در اصل عامل "عقب رفتگی" شد.
لطفا نظر خود را ثبت کنید😉
